Vegan yaşam tarzını benimseyen bireylerin karşılaştığı psikososyal risk faktörleri

Abstract

İnsanlar etik, ekolojik, dini veya sağlık temelli motivasyonlar sebebiyle vejetaryen veya vegan beslenmeye geçiş yapmaktadır. Vejetaryen beslenme tarzının kendi içerisinde birçok çeşidi bulunmaktadır. Fakat bu diyet çeşitlerinin farklı kapsamlar barındırmasına rağmen ortak nokta olarak hayvansal gıda tüketimin sınırlandırmış olduğu, kimi beslenme çeşitlerindeyse tamamen kaldırılmış olduğu görülmektedir. Geçmiş yıllar ile karşılaştırıldığında sayıları her geçen gün artmakta olan vejetaryen ve vegan bireyler, özellikle bu diyeti uygulamayan bireyler tarafından çeşitli olumsuz durumlara maruz bırakılabilmektedir. Bireyler hayatları boyunca sağlıklarını tehdit eden çeşitli risk faktörleriyle karşı karşıya kalmaktadır. Davranışsal, biyolojik, çevresel, genetik veya psikososyal olmak üzere çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Psikolojik riskler insanların bireysel veya sosyal alanda olumsuz etkilenmesini kapsamaktadır. Mobbing, tehdit, baskı, hakaret, şiddet veya gelecek kaygısı gibi durumların yaşanması bireyin psikolojisinin olumsuz yönde etkilenmesine ve bunun sonucunda stres, uyku bozukluğu, depresyon gibi çeşitli risk faktörlerinin ortaya çıkmasına sebebiyet olabilmektedir. Literatür incelendiğinde vejetaryen ve vegan bireyler ile ilgili pek çok çalışmanın gerçekleştirildiği göze çarpmaktadır. Fakat vegan yaşam tarzını benimseyen bireylerin yaşadığı psikososyal risklere sınırlı sayıda çalışmada değinildiği görülmüştür. Bu kapsamda gerçekleştirilen çalışma vegan yaşam tarzını benimseyen bireylerin yaşadığı psikososyal risk faktörlerinin ortaya çıkartılması amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma nitel bir çalışma olup, araştırma verilerine yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle vegan ve vejetaryen bireylerden elde edilen bilgiler ışığında erişilmiştir.

People switch to vegetarian or vegan diets for ethical, ecological, religious or health- based motivations. There are many variations of the vegetarian diet. However, although these diet types have different limits, it is seen that animal food consumption is limited as a common point, and it is completely abolished in some nutrition types. Vegetarian and vegan individuals, whose numbers are increasing day by day, can be exposed to various negative situations, especially by individuals who do not follow this diet. There are behavioral, biological, environmental, genetic or psychological risk factors. Experiencing situations such as mobbing, threats, pressure, insults, violence or future anxiety can cause the psychology of the individual to be negatively affected, and as a result, various risk factors such as stress and depression may occur. There are many studies on vegetarian and vegan individuals in the literature. However, it has been observed that the psychosocial risks experienced by individuals who adopt a vegan lifestyle are limited in number. The aim of the study is to reveal the psychosocial risk factors experienced by individuals who adopt a vegan lifestyle. The research is a qualitative study, and the research data were accessed in the light of the information obtained from vegan and vegetarian individual through semi-structured interview method. Within the scope of the study, it was determined that the participants most frequently faced the risk factors of marginalization in the individual category, family pressure in the family category and attrition/ burnout in the environmental category.