10. sınıf fizik programı kuvvet ünitesinin bloom’un taksonomisi’ne göre analizi

Abstract

Eğitimin bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı ve istendik davranış değişikliği oluşturma süreci olduğu şeklindeki tanımları, davranış değişikliğinin istenilen yönde olmasının önemine vurgu yapmakta ve değişmenin önceden tasarlanması gerektiğini belirtmektedir. Öğrenmenin kalitesini artırmak için, öğretme etkinliklerinin belli bir program çerçevesinde, düzenli ve sıralı şekilde yapılması gerekmektedir. Öğrenilmiş davranışlar bilişsel, duyuşsal ve devinişsel olarak sınıflanacağı gibi her alanda kendi içinde basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta ve birbirinin ön koşulu olacak şekilde aşamalı olarak sıralanmıştır. Bu tür sınıflamalar birçok eğitimci tarafından yapılmıştır. Bloom’un taksonomisi de bu sınıflamalardan biridir. Bloom, bilişsel alanın bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez, değerlendirme olarak altı basamak olduğunu kabul etmiş ve her basamağı da kendi içinde alt basamaklara ayırmıştır (Sönmez, 2001). Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanan programlar Bloom’un Tam Öğrenme Modeli örnek alınarak hazırlanmaktadır. Bloom ve arkadaşlarına göre bir öğrenme ünitesi tanımlanabilir ve böyle bir ünitedeki ögeler ve ögeler arası ilişkiler belirlenebileceğini söylemektedirler (Bloom, 1998). Bu program tasarıları incelendiğinde Fizik dersi programının ünite analizlerinin yapılmadığı ve hedef davranışları arasındaki aşamalılık ilişkilerinin oluşturulmadığı görülmektedir. Bu durum fizik konularının öğretimi sırasında fizik öğretmenlerinin kritik hedef davranışları belirlemede güçlük yaşama veya atlama tehlikesi ile karşı karşıya oldukları görüşünü ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle de öğretimin kalitesinin olumsuz yönde etkilenmesi söz konusu olmaktadır. İçerikte yer alan ünitelerin sıralanmasının yanı sıra, ünite analizi de program geliştirme çalışmalarında önemli bir aşama olarak görülmektedir. Bir dersin kapsamını oluşturan öğrenme öğretme etkinliklerinin üniteleştirilmesinden sonra ilk adım ünitede öğretilecek öğelerin belirlenmesidir. Bu belirleme ünite analizi olarak adlandırılabilir. Ünite analizi, öğretmen açısından içeriğin biraz daha sınırlandırılmış ve göze çarpacak biçimde ele alınması demektir. Diğer bir anlatımla, bir eğitim programındaki özel hedefleri ya da davranışsal özellikleri, bu hedeflere erişmek için yaralanılması düşünülen ünitenin bölümlerini (içeriği), bu hedeflerle ünitenin bölümleri arasındaki bağlantıları gösteren ünite analizi tablosudur. Bu tablo tıpkı belirtke tablosunda olduğu gibi hem eğitim durumlarının belirlenmesinde hem de sınama durumlarının geliştirilmesinde öğretmene ipucu verir. Ancak belirtke tablosundaki içerik yerine burada sözcük ya da sözcükler grubu olarak yazılması söz konusudur. Ünite analizi, bir bakıma ünitede öğretilecek öğelerin gösterilmesidir. (Demirel, 2004) Bu çalışmanın amacı, 10. sınıf Fizik programında yer alan “Kuvvet” ünitesindeki, “Vektörler, Kuvvet Kavramı ve Özellikleri, Statiğin Prensipleri, Kuvvetin Döndürme Etkisi (Moment), Denge Şartları, Kütle ve Ağırlık” konularının Bloom’un taksonomisine göre ünite analizini yapmaktır. Analiz için, öncelikle Bloom taksonomisindeki bilişsel alana göre, bilgi, kavrama ve uygulama basamaklarına ilişkin ünite analiz tablosu hazırlanmıştır. Daha sonra, hazırlanan ünite analiz tablosundan faydalanılarak aşamalılık ilişkisi gösterilmiştir. Çalışmada Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu’nun hazırladığı Fizik programına bağlı kalınmış ve bakanlıkça tavsiye edilen Fizik ders kitapları incelenmiş, Fizik öğretmenleri ile konunun uzmanı olan kişilerin de görüşleri alınmıştır. Kuvvet ünitesinin analizi sonunda hedef ve davranışlar belirlenmiştir. Çalışmanın, fizik öğretmenlerine öğretim faaliyetlerinde yararlı olacağı düşünülmektedir.